حفاظت در مقابل صاعقه-استفاده از صاعقه‌گیر
براي جلوگيري از برخورد صاعقه به ساختمان‌های مرتفع و هدايت آن به زمين از سيستم صاعقه گیر استفاده مي‌شود. سه نوع صاعقه‌گير به شرح زير وجود دارند:
الف- صاعقه گیر نوع فاراده
اين نوع صاعقه گیر در واقع شبيه به يك قفسه است كه از تسمه هاي مسي تشكيل گرديده و كليه قطعات فلزي نمايان ساختمان‌ها را به يكديگر متصل مي‌كند. همچنين كليه وسايل فلزي بالاي بام از قبيل آنتن، دودكش و غيره توسط تسمه هاي فلزي به اضلاع قفسه وصل مي‌گردند. اضلاع عمودي قفسه در عمق 5/1 متري زمين به يكديگر متصل و در چند نقطه به چاه ارت وصل ميشوند.
ب- صاعقه گیر نوع راديواكتيو
در اين نوع صاعقه گیر يك ماده راديواكتيو بطور دائم هواي اطراف را يونيزه كرده و مقاومت الكتريكي آن را كاهش ميدهد. حوزه عمل صاعقه گير بصورت يك مخروط معكوس مي‌باشد كه در نتيجه جريان برق صاعقه به طرف صاعقه گير هدايت شده و از آنجا توسط كابل به چاه زمين متصل ميگردد.
ج- صاعقه گیر الكترواستاتيك
اين صاعقه گير براساس توليد سيگنال پالسي بـا ولتـاژ بالا و دامنـه و فـركانس مشخص و توليد ميـدانهـاي الكترواستاتيكي و ايجاد گراديان ولتاژ اطراف هادي، محيط را يونيزه كرده و مقاومت الكتريكي را كاهش ميدهد. در نتيجه جريانهاي ناشي از صاعقه را به زمين هدايت ميكنند. اين سيگنالها توسط يك اسيلاتور و يك پالس ژنراتور توليد ميشوند. بنابراين خطر تشعشع راديواكتيو وجود ندارد.
د-حفاظت ثانویه در مقابل صاعقه
Surge یا جهش ناگهانی ولتاژ یا جریان میتواند ناشی از صاعقه، کلیدزنی، اشتباه اپراتور، الکتریسیته ساکن و … باشد، علاوه بر آثار و تبعات شناخته شده ای که دارد میتواند موجب وقوع تداخل الکترومغناطیسی (Electro Magnetic Interference) شود. از بین مواردی که اشاره شد، صاعقه اثرات زیان بارتری دارد. البته در مواردی که سیستمهای تأسیسات برقی یا مخابراتی با استفاده از هادی های حفاظ‌دار، یا در لوله های فلزی اجرا شود، اتصال حفاظ هادی ها یا لوله های فلزی به سیستم اتصال زمین معمولاً حفاظت لازم را تأمین میکند، در این گونه موارد در صورت عدم تأمین حفاظت لازم، هادی های فعال باید به وسیله برق‌گیرهای حفاظت ثانویه ( Secondary surge arrester ) محافظت شوند. این تجهیزات در تابلوهای توزیع برق روی خط تغذیه برق یا دیتای دستگاهها نصب میگردند.
تهیه کننده: مهندس پژمان مرادیان